ગાંધીનગર: નાણાવટી પંચે 2002 ના ગુજરાત રમખાણો અંગેના અંતિમ અહેવાલમાં ગુજરાતના તત્કાલીન મુખ્યમંત્રી અને તેમના પ્રધાનમંડળના પ્રધાનોને ક્લિનચીટ આપી છે. ફેબ્રુઆરી 2002 માં સાબરમતી એક્સપ્રેસમાં લાગેલી આગ બાદ રાજ્યના કેટલાક ભાગોમાં ફાટી નીકળેલા કોમી રમખાણોમાં એક હજારથી વધુ લોકોનાં મોત નીપજ્યાં હતાં.
ઈન્ડિયન એક્સપ્રેસના અહેવાલ મુજબ બુધવારે વિધાનસભામાં રજૂ કરાયેલા કમિશનના અહેવાલમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે કોઈ રાજ્યના પ્રધાન દ્વારા હુમલો ઉશ્કેરવામાં આવ્યો હતો તે બતાવવાના કોઈ પુરાવા નથી.
નવ ભાગમાં 1,500 થી વધુ પાનામાં સંકલિત આ અહેવાલ તત્કાલિન મુખ્યમંત્રી આનંદીબેન પટેલને નવેમ્બર 2014 માં સોંપ્યાના પાંચ વર્ષ પછી વિધાનસભામાં રજૂ કરવામાં આવ્યો છે.
આયોગે પોલીસની ભૂમિકા પર સવાલ ઉઠાવ્યા છે. કમિશને કહ્યું છે કે પોલીસ ઘણા સ્થળોએ ભીડને કાબૂમાં કરવામાં નિષ્ફળ ગઈ, કેમ કે તેમની પાસે કાં તો પૂરતા પોલીસ જવાન ન હતા અથવા તેમની પાસે યોગ્ય શસ્ત્રો ન હતા.. અમદાવાદમાં થયેલા કેટલાક તોફાનો અંગે કમિશને કહ્યું હતું કે “પોલીસે રમખાણોને જરૂરિયાત મુજબ નિયંત્રિત કરવાની તત્પરતા અને ક્ષમતા દર્શાવી ન હતી.”
પંચે દ્વારા પૂર્વ આઈપીએસ અધિકારીઓ આરબી શ્રીકુમાર, રાહુલ કુમાર અને સંજીવ ભટ્ટ દ્વારા ગુજરાત સરકાર વિરુદ્ધ આપેલા પુરાવા અને નિવેદનોને નકારી દેવામાં આવ્યા હતા.
બુધવારે ગૃહ રાજ્યમંત્રી પ્રદીપસિંહ જાડેજાએ વિધાનસભામાં કહ્યું હતું કે તેમની વિરુદ્ધ વિભાગીય તપાસની ભલામણ કરવામાં આવી છે.
અત્રે યાદ રહે કે 27 ફેબ્રુઆરી, 2002 ના રોજ ગોધરા સ્ટેશન નજીક સાબરમતી એક્સપ્રેસનો સ્લીપર કોચ એસ -6 બળી ગયો હતો. આ ઘટનામાં 59 લોકો માર્યા ગયા હતા. મૃત્યુ પામેલા મોટા ભાગના કાર સેવકો હતા જેઓ ઉત્તર પ્રદેશના અયોધ્યાથી પરત ફરી રહ્યા હતા. આ પછી, રાજ્યના કેટલાક ભાગોમાં તોફાનો ફાટી નીકળ્યા, જેમાં એક હજારથી વધુ લોકોનાં મોત નીપજ્યાં.
રમખાણોના થોડા સમય પછી, તત્કાલીન મુખ્યમંત્રી નરેન્દ્ર મોદી દ્વારા કમિશનની રચના કરવામાં આવી હતી. શરૂઆતમાં તેમાં ફક્ત એક જ સભ્ય ન્યાયાધીશ કે.જી. શાહ હતા, પરંતુ કેટલાક જૂથોના વિરોધ પછી, તેમાં જી.ટી. નાણાવટીને સામેલ કરીને અધ્યક્ષ બનાવવામાં આવ્યા હતા.
5 ઓગષ્ટ 2004માં ગુજરાત સરકારે, કમિશનની સંદર્ભની શરતોમાં સુધારો કરીને, કમિશનને સાબરમતી એક્સપ્રેસ અગ્નિદાહ અને ત્યારબાદ થયેલા તોફાનો અંગે મુખ્ય પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી, કેબિનેટ મંત્રીઓ અને અમલદારોની ભૂમિકાની તપાસ કરવાની મંજૂરી આપવામાં આવી હતી.
માર્ચ 2008 માં ન્યાયાધીશ કે.જી.શાહના અવસાન પછી, ન્યાયાધીશ અક્ષય મહેતાની કમિશનમાં નિમણૂક કરવામાં આવી હતી. તપાસને પૂર્ણ કરવા માટે આયોગને લગભગ છ મહિના માટે 24 વખત વધારવામાં આવ્યો હતો. 2009 માં સાબરમતી એક્સપ્રેસમાં લાગેલી આગ અંગે પંચે પહેલો અહેવાલ આપ્યો છે. તેમાં આ ઘટનાને ‘પૂર્વ આયોજિત કાવતરું’ ગણાવ્યું હતું, જેમાં ‘ઘણા લોકો’ સામેલ હતા.
(મથાળા સિવાય, આ સમાચાર “યુવાસાથી” ટીમે સંપાદિત કર્યા નથી, તે “ધ વાયર” હિન્દીથી સીધા અનુવાદ કરીને પ્રકાશિત કરવામાં આવે છે.)
